دیابت و تحقیقات سلولهای بنیادی

آنچه شما در مورد دیابت و تحقیقات سلولهای بنیادی لازم است بدانید.

درماه مارس گذشته انجمن دیابت آمریکا موفق شد قوانین منع استفاده از سلولهای بنیادی جنینی را بر طرف کند.

استفاده از سلولهای بنیادی جنینی باعث پیشرفت های گسترده ای در بسیاری از رشته های پزشکی خواهد شد. بخصوص برای بیماران دیابتی که از مشکلات قلبی، قطع عضو و کوری رنج می برند.

دکتر Robertson رئیس بخش علوم وتحقیقات پزشکی در ADA می گوید دیابت بیماری مزمنی است که عامل بسیاری از مرگ ها است.

سلولهای بنیادی ، سلولهای تخصصی نیافته ای هستند که می توانند به انواع مختلفی از سلولها در بدن متمایز شوند. آنها همچنین به تعمیر و بازسازی سلولهای دیگر کمک می کنند و تحت شرایط خاص می توانند به یک ارگان یا سلولهای خاصی از یک بافت که عمکلرد ویژه ای دارند، تبدیل گردند.

تحقیقات بروی سلولهای بنیادی از50  سال پیش آغاز شده است، ابتدا محققین از سلولهای بنیادی افراد بالغ استفاده می کردند. اگر چه در بسیاری از موارد، این سلولها تنها می توانستند به سلولهای ارگان یا سیستمی که از آن استخراج شده بودند، تبدیل شوند. زمانیکه استفاده از سلولهای بنیادی جنینی آغاز شد بحث های اخلاقی فراوانی بالا گرفت. سلولهای بنیادی جنینی دارای قابلیت درمان بیماریهای مزمنی مانند دیابت هستند.

در سال 2006 محققین یک کمپانی بیوتکنولوژی بنام Novocell روشی را ابداع کرد که بوسیلۀ آن می توانست سلولهای بنیادی جنینی انسان را به سلولهای بتای پانکراس که تولید کنندۀ انسولین هستند، تبدیل کند. در سال 2007 شرکت Geron با استفاده از فاکتورهای رشد بروی سلولهای بنیادی انسانی (coax human embryonic stem cells) به تولید خوشه های شبه جزیره ای تولید کنندۀ انسولین پرداختند که در پاسخ به گلوکز می توانست انسولین تولید کند. تحقیقات جدیدتر بروی سلولهای بنیادی در دانشگاه سندیگو در کالیفرنیا مشخص کرد که مسیر پیام رسانی Wnt در تشکیل وتمایز طبیعی پانکراس و همچنین دربیماری دیابت نوع 2 نقش دارد.

مسیر پیام رسانی Wnt مجموعه ای از پروتئین های مختلف کنترل کنندۀ چندین ژن هستند که نقش مهمی در رشد طبیعی دارند. همچنین این مسیر در ایجاد سرطان در خیلی از بافت ها نقش دارد. در این تحقیق دانشمندان به مقایسۀ رفتار پروتئین های مختلف در میسر Wnt در پانکراس افراد بالغ مبتلا به دیابت نوع 2 و افراد سالم پرداختند.

در سلولهای بتا افراد غیر دیابتی مقدار کمتری بتا- کتنین(beta –catenin)وجود دارد. بتا کتنین پروتئینی است که به داخل هستۀ سلول وارد می شود و ژنهای خاصی را فعال می کند. اما در سلولهای بتای افراد مبتلا به دیابت نوع 2 مقدار پروتئین بتا- کتنین افزایش می یابد . فعال شدن میسر Wnt همچنین بروی تولید c-myc تأثیر می گذارد،  c-myc نقش مهمی در تخریب سلولهای بتای تولید کنندۀ انسولین دارد. تحقیقات سلولهای بنیادی بزرگراهی برای درمان دیابت نوع 1 بوجود آورده است. در سال 2007 یک گروه تحقیقاتی متشکل از محققین آمریکایی و برزیلی، سلولهای بنیادی فرد مبتلا به دیابت نوع 1 را به پانکراس خود فرد پیوند زدند، اکثر بیمارانی که در این پیوند شرکت کردند 19 ماه بعد از پیوند بی نیاز از تزریق انسولین شدند. 

این گروه تحقیقاتی مطالعۀ دومی را آغاز کرد که نتایج آن در ژورنال the journal of the American Medical Association در اوایل امسال به چاپ رسید. در  این تحقیق بروی حفظ تودۀ سلولی پیوند شده، بررسی هایی صورت گرفته است (در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 سیستم ایمنی سلولهای بتا را تخریب می کند).

این گروه تحقیقاتی مقدار c- پپتید را بعد از پیوند سلولهای بنیادی ابتدا در 15 بیمار و سپس در 8 بیمار دیگر بررسی کردند. در طی 7 تا 58 ماه پیگیری ،20 بیمار بی نیاز از انسولین شدند، 12 بیمار در طی 14 تا 52 ماه همچنان بی نیاز از انسولین باقیماندند، در حالیکه 8 نفر از بیماران نیاز به تزریق دوز پائینی از انسولین داشتند. در گروهی که نیاز به انسولین ندارند مقدار هموگلوبین A1C زیر 7% باقی می ماند و مقدار C پپتید بطور چشمگیری (هر چه مقدارC پپتید فرد مبتلا به دیابت نوع 1 بیشتر باشد بیمار در شرایط بهتری است) افزایش می یابد.

اگرچه هیچکس تا بحال کلمۀ درمان را برای بیماری دیابت عنوان نکرده است اما این تحقیقات تا کنون تنها راه معکوس کردن دیابت نوع 1 در انسان است با این حال تحقیقات بیشتری در این زمینه باید بروی گروههای شاهد صورت گیرد. اما برای افراد مبتلا به دیابت، تحقیقات سلولهای بنیادی بسیار امیدوار کننده است.

منبع:

                                            the journal of the American Medical Association,Vol. 301 No. 15, 1573-1579